.
نقد فیلم "منها" - سید محسن نبوی

.
فیلم کوتاه (( منها ))  ساخته "کاظم ملایی" را می توان از زوایای مختلفی مورد بحث و بررسی قرار داد. قصه ، قصه ی قدیمی و همیشگی عشق وعلاقه است . جوانی که در یک شرکت تیغ سازی به عنوان مستخدم مشغول بکار است به منشی رئیس علاقه مند شده است و از قضا او که قدرت حدس و گمان حوادث آینده را هم دارد باعث می شود که در جریان اخراج مسئول یکی از بخشهای شرکت و کینه ی انتقام مسئول عزل شده از رئیس شرکت ماجرا شکل و سیاقی خاص به خود بگیرد.

اما آنچه این قصه را به نوعی از بقیه ی فیلمهایی با این تم روایتی ، متمایز می کند دنیایی است که فیلمنامه نویس برای شخصیتهای خود بر می گزیند و پردازشی که برای این شخصیتها در این دنیا انجام داده است. کارکردهای بجای لیوانها ، سگ رئیس شرکت و سایر موارد موجود در فیلم به همراه ظاهر ماشینی و غریب فیلم و شخصیتهایی که باطن و روابطی آشنا مانند تمام ما انسانها دارند ؛ نشان از توجه فیلمساز که از قضا فیلمنامه نویس ، تصویربردار و تدوینگر فیلم هم هست ؛ به ابزارهای لازمش برای روایت قصه دارد.




کل قصه در فضایی انتزاعی و بکر پیش می رود. فضایی که به واقع هیچ پارامتر و نشانه ای از محل یا مکان خاص جغرافیایی نمی دهد و مخاطب را در نوعی بی مکانی به دیدن خود دعوت می کند که سبب می شود تا بیننده مابه ازای بیرونی خاصی برای آن در نظر نگیرد و برداشتها و قضاوتهای خود را در ارتباط با فیلم به صورت مستقلی لحاظ نماید.

در واقع انتخاب هوشمندانه ی فرم و قالب ساخت ، متناسب با فیلمنامه ، فیلمی تا حدود زیادی یکدست و با حداقل زوائد و بیشترین امتیازات ارائه داده است. اگر بخواهیم به برجسته ترین امتیاز این فیلم اشاره ای کنیم .

بدون شک تلاش کارگردان در فضاسازی از جمله ی نقاط قوت قابل توجه فیلم (( منها ))  محسوب خواهد شد. مقوله ای که متاسفانه عدم توجه به آن جزو نقاط ضعف و منفی بسیاری از تولیدات فیلمهای کوتاه در کشورمان به حساب می آید. در راستای این فضاسازی ، بستری که فضای فیلم با کمک طراحی های لباس ، صحنه و حتی طراحی های حرکتی دوربین ایجاد می کند به گونه ای است که کاملا در خدمت کلیت ماجرا و شخصیتها قرار می گیرد.



اما آنچه که در فیلم کوتاه (( منها ))  بیش از پیش بحث برانگیز است استفاده ی متفاوت وغیر مرسوم فیلمساز از تراولینگ در دو منظور طراحی صحنه و تصویربرداری فیلم است . حضور ریلهای گروه تصویربرداری در کادرها و تصویرهای گرفته شده ، در برخورد ابتدایی ، سئوالات ومکثهای خاصی را در ذهن و حتی چهره ی تماشاگران ایجاد می کند.
ولی پس از گذشت چند دقیقه از زمان نمایش فیلم ، دیگر آن احساس و مقاومت اولیه نسبت به این حرکت خلاقانه حس نمی شود و بیننده حضور ریلها را هضم می کند و با آن کنار می آید. چراکه تعمدی که در به کارگیری تراولینگ در طراحی صحنه به همراه طراحی حرکتهای دوربین وجود داشته در راستا و خدمت هدف روایی فیلم قرار می گیرد. به جرات باید گفت جسارت و پافشاری فیلمساز در استفاده از این موضوع  قابل تحسین است و شاید قبول مسئولیت تصویربرداری فیلم از طرف خود کارگردان ، گواهی بر این باشد که کمتر تصویربرداری این ریسک را قبول می کند که بخواهد بر اساس قواعدی خارج از عرف این حیطه عمل کند و این دقیقا همان نکته ایست که فیلم را از طبقه بندی صرفا داستانی جدا می کند و به آن وجه ای تجربی به معنای صحیح می بخشد.




در واقع پایه و اساس فیلمنامه و فیلم ، پایه ای داستانی است تا قصه ای را روایت کند. اما خصلت فرمیک و تکنیکی استفاده شده در ساخت ، از آن فیلمی داستانی – تجربی می سازد و این همان دلیلی است که باعث قرار گرفتن فیلم در بخش تجربی جشنواره ها شده است.

در مجموع فیلم کوتاه (( منها )) فیلمی است خوش ساخت که در مقایسه با تولیدات رایج در سینمای کوتاه کشورمان جایگاه خوبی پیدا می کند. هر چند که اعتقاد سازنده اش بر ساخت آن مطمئنا هزینه های قابل توجهی را در فرایند تولید در بر داشته است و در جای خود قابل تحسین است ؛ چرا که فیلمهایی هم هستند که با هزینه های تولیدی چه بسا بیشتر از (( منها ))  ساخته شده اند که هیچ نکته ی برجسته و مورد توجهی ندارند !

مطالب ديگر:

• 16/4/1401: هجدهمین دوره جشنواره بین المللی فیلم نهال برگزار شد
• 27/12/1400: فراخوان ساخت مستند سینمایی عیدولوژی
• 20/11/1400: گورکن نامزد بهترین پوستر از چهلمین جشنواره فیلم فجر
• 8/11/1400: معصومیت شر (نقد فیلم گورکن)
• 8/11/1400: «سینه‌ما رکس» از جنس مستندهای تعاملی و مشارکتی‌ست
+ آرشيو وبلاگ