وبلاگ
• "فرشید اخلاقی پور" (مصاحبت 5)
18/11/1389
.فرشید پسری سبزه و صبور است. ا صبح می خوابد و 7 صبح بیدار می شود. چایی زیاد می نوشد و ادعا می کند که اصلا تلویزیون نگاه نمی کند.
وقتی باران می آید عاشق قدم زدن در بلوار کشاورز است و "الف. بامداد" شاعر آزادی ایران را دوست می دارد. او یکی از طرفداران بی چون و چرای «Woody Allen» است و به نظر او «داریوش مهرجویی» خیلی فوق العاده است.
بهترین چیز دنیا برای او "سفر" است و اگر فرصتی پیدا کند فورا به نزد کامپیوترش رفته و شاید تا خود 7 صبح فوتبال بازی کند. "فسنجان" را می پرستد و "بادمجان" را نه ... قبض موبایلش معمولا بین 60 تا 80 هزار تومان می آید.
در کتابخانه اش کتابهای "حقیقت و زیباییِ" بابک احمدی و "داستانِ" رابرت مک کی، به او چشمک می زنند و از دید او فیلم "فیل" ساخته ی گاس ون سنت یک فیلم تجربی اساسی ست که در این 29 سال دیده است.
فیلم "تالار عروسی بوف کور" چهارمین ساخته ی او توانست در جشنواره ی فیلم فجر سال گذشته، سیمرغ و در جشنواره ی فیلم کوتاه تهران دیپلم افتخار کسب کند.
بعد از این مصاحبت به من گفت:« اگر سوال دیگری داری بپرس... من فردا به سفر خواهم رفت».
- فرشید جان، اول از همه در مورد تاریخ سینمای تجربی بگو :
راستش من مورخ نیستم، اما فکر میکنم شروع سینمای تجربی از فیلم سگ آندلسی (لوئیس بونوئل وسالوادور دالی) سال ۱۹۲۹ باشه که پایه گذار سینمای سورئالیستی شد.
- چه توضیح کاملی در مورد فیلم کوتاه تجربی داری؟
فکر می کنم احتیاج به توضیحات زیادی دارد، ولی کوتاه بگویم که فیلمساز پس از درک سینمای کلاسیک و شناخت و تجربه اصول کلاسیک، سعی می‌کند که ساختار و یا زبان سینمائی جدید بیافریند که در این ساختار آگاهانه و بر اساس خلاقیت خود، اصول و چارچوب ها را می شکند و یا تغییر میدهد که البته شاید این تجربه به ثمر نرسد و فیلمساز شکست بخورد که این از عواقب فیلم تجربی است، لذا کارگردانی و ساخت یک فیلم تجربی دل شیر می‌خواهد. و این تصور که فیلم تجربی صرفا فیلمی با ظاهر و فرمی متفاوت است بسیار غلط است. زیرا فیلم تجربی ساختارهای سینمائی و زبان سینمائی را دستخوش تغییر و تجربه قرار میدهد.
- دوست دارم خودت در مورد کارهات قضاوت کنی. فیلمهات چه جوری اند؟
اگه بخوام قضاوت کنم باید بگم که فیلم هائی هستند که ارزش دیدن رو دارند.
- ایده ی فیلم هات رو چطوری پیدا می کنی؟
من یه دفترچه کوچیک دارم که وقتی در زندگی روزمره و وضعیت‌های مختلف مکانی و یا زمانی، کوچکترین ایده‌ای به ذهنم می‌رسه بلافاصله تو اون یادداشت میکنم و سر فرصت بهشون فکر میکنم تا بتونم به یه طرح مطلوب برسم.
- فکر می کنی چقدر کارهات به خودت شبیه هستند؟ و آیا این شباهت در نتیجه ی کارِ کارگردان تاثیرمیذاره؟
آره به نظرم خیلی شبیه هستند و هرکدوم بخشی از وجود من هستند. به نظرم این شباهت می‌تونه به عمیق‌تر شدن فیلم کمک کنه.
- فیلم های کوتاه تجربی با داستانی چه تفاوت های اساسی دارند؟
در فیلمهای داستانی اساس بر روایت داستان است ولی در فیلمهای تجربی اساس تلاش برای خلق یک زبان سینمائی جدید و یا تغییر آن است.
- برای مطالعه در زمینه ی سینمای تجربی کتابی رو پیشنهاد میدی؟
من یادم نمی یاد که کتابی در مورد اصول سینمای تجربی دیده باشم، ولی مقالات بسیاری موجود هستند که در جشنواره ها ارائه شده اند. اما در سالهای اخیر (۱۳۸۴) کتابی با عنوان "سینمای تجربی در عصر دیجیتال" نوشته ی «مالکوم لو گریس»، در ایران چاپ شده که مطالعه‌ی اون برای فیلمسازان علاقه‌مند سینمای تجربی می‌تونه مفید باشه.
- در انجمن سینمای جوان تدریس می کنی. در مورد تجربه ی تدریس و شیوه ی آموزشی ت صحبت کن :
من الان ۵ ساله که انجمن تدوین تدریس میکنم و واقعا هم چیز یاد می‌دم و چیز یاد می‌گیرم و برای آموزش تدوین از شیوه کارگاهی استفاده میکنم که البته با بالاتر رفتن تجربه هرسال یه تغییراتی ایجاد میکنم و یه حرف تکراری هم باید بزنم که امکانات سخت افزاری و نرم افزاری در مراکز آموزشی ما بسیار محدود هستند و متاسفانه بصورت مستقیم تاثیر منفی در آموزش دارند.
- اکثر کارهات رو خودت تهیه کردی، ولی یکی از فیلم هات رو با مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ساختی. شیوه ی کارکردن با مرکز به چه شکلیه؟
راستش من بعد از اینکه فیلمم (مستند: انگار باید به مرگ احترام گذاشت) رو ساختم برای واگذاری بردم مرکز که بعد از مدتی (نسبتا طولانی)، اعلام کردن که فیلم رو با واگذاری فیلم به صورت ۶۰٪ مرکز و ۴۰٪ خود من موافقت کردن. در مورد شیوه های دیگر تولید در مرکز اطلاعی ندارم.
- آیا از جلسه ی نقد و بررسی فیلمت استقبال می کنی یا دعا می کنی که جلسه به نحوی برگزار نشه و یا بهانه ای آورده و یواشکی ناپدید می شی؟ کدوم حالت؟
من دوست دارم که یه عده‌ای فیلمم رو ببینند و بعدش نظر بدهند، ولی اینکه من بشینم اون بالا و درباره فیلمم توضیح بدهم رو اصلا نمی‌پسندم. به نظرم فیلم ماشین لباسشوئی نیست که احتیاج به دفترچه راهنما و توضیحات تولید کننده داشته باشه. فیلم یک اثر مستقله بدون نیاز به هیچ تاویل و تفسیر.
- با توجه به تجربه ای که در زمینه ی کروماکی داری، به نظرت مشکل اکثر کروماکی فیلم های ما چیست؟ (واقعا برای رسیدن به یک کروماکی درست چه نکاتی رو باید رعایت کرد)
مشکل اکثر کروماکی‌ها این است که در محیط استاندار و با شرایط استاندار ضبط نمی شوند و در نتیجه به محصولی غیر استاندارد تبدیل می شوند. بسیاری از فیلمسازان مخصوصا فیلم کوتاهی‌ها به علت عدم برخورداری از سرمایه کافی برای تولید اثرشون مجبورند از بسیاری از هزینه ها صرف نظر کنند و مثلا برای ضبط یک پلان کروماکی، یک پرده سبز (حالا هر سبزی شد و هرکدوم که ارزون تر بود) را به دیوار میزنند و یک نوری می دهند و ضبط می کنند. در صورتیکه استفاده از تکنیک کروماکی نیازمند سواد کافی و همچنین تجربه فراوان و تخصیص بودجه کافی و به دور از هرگونه صرفه جوئی است، چه در مرحله تولید (تصویربرداری و یا فیلمبرداری) و چه در مرحله پس از تولید (حذف رنگ وساختن کامپوزیت). البته این روزها امکانات فنی کروماکی در ایران وجود داره و با کمی دقت و وقت می‌شه به نتیجه مطلوب رسید.
- وقتی می خوای فیلمت رو به جشنواره ای بفرستی، آیا فقط اونو روی یک DVD کپی می کنی و می فرستی، یا فیلمت رو به شکل خاص و ویژه ای ارائه می دی؟
روی DVD کپی می کنم و یک لیبل براش طراحی میکنم و توی یک قاب مناسب می گذارم. چون فکر میکنم اینجوری برای اثرم ارزش قائل می‌شم.
- سال گذشته سیمرغ بلورین بهترین فیلم کوتاه رو گرفتی و امسال این بخش از جشنواره فجر حذف شد. چه صحبتی در این زمینه داری؟ و کلا عملکرد جشنواره ی فجر رو در بخش فیلم کوتاه چه طور بررسی می کنی؟
من همون روزهائی که این خبر اعلام شد نظر خودم رو با یک یادداشت اعلام کردم. نوشته بودم که به نظرم حذف فیلم کوتاه از جشنواره فیلم فجر که به گفته کارشناسان تحویل سال سینمای ایران است ناشی از نگاه غلط به بخش فیلم کوتاه در ایران است که تصور می شود چون فیلم، کوتاه است پس حتما اهالی فیلم کوتاه هم کوتاه و کوچک هستند و نباید در جمع بزرگان سینمای ایران حضور داشته باشند، و برای این حذف هم چه شعاری بهتر از احترام به فیلم کوتاه و جشنواره فیلم کوتاه تهران.
در جشنواره فیلم فجر بخش فیلم کوتاه بسیار بی رونق برگزار می‌شد، به شکلی که حتی سال پیش کارت برای کارگردانان فیلم کوتاه حاضر در جشنواره صادر نکردند و ما را حتی به مقر اصلی برگزاری جشنواره هم راه نمی دادند. در سالن های نمایش فیلم کوتاه سکوت مرگبار حاکم بود و به سختی می توانستید یک یا دو نفر را پیدا کنید.
- در بین فیلمسازان کوتاه داخلی کار چه افرادی رو دوست داری :
(ترجیح می دم جواب ندم تا یه وقت کسی ناراحت نشه )
- می تونی از چند نفر تشکر کنی :
- محمد ارژنگ، علی رزاقی (که از اولین لحظات نگارش فیلمنامه تا آخرین دقایق همراه من بود)، لیلی رشیدی و عبداله علیمراد. و باید یادی کنم از داوود اسدی که بی دریغ مرا یاری رساند و صد حیف که زود از بین ما رفت.
ممنون فرشید جان از وقتی که گذاشتی ... مشتاق دیدن کارهای بعدی شما هستم.
وقتی باران می آید عاشق قدم زدن در بلوار کشاورز است و "الف. بامداد" شاعر آزادی ایران را دوست می دارد. او یکی از طرفداران بی چون و چرای «Woody Allen» است و به نظر او «داریوش مهرجویی» خیلی فوق العاده است.
بهترین چیز دنیا برای او "سفر" است و اگر فرصتی پیدا کند فورا به نزد کامپیوترش رفته و شاید تا خود 7 صبح فوتبال بازی کند. "فسنجان" را می پرستد و "بادمجان" را نه ... قبض موبایلش معمولا بین 60 تا 80 هزار تومان می آید.
در کتابخانه اش کتابهای "حقیقت و زیباییِ" بابک احمدی و "داستانِ" رابرت مک کی، به او چشمک می زنند و از دید او فیلم "فیل" ساخته ی گاس ون سنت یک فیلم تجربی اساسی ست که در این 29 سال دیده است.
فیلم "تالار عروسی بوف کور" چهارمین ساخته ی او توانست در جشنواره ی فیلم فجر سال گذشته، سیمرغ و در جشنواره ی فیلم کوتاه تهران دیپلم افتخار کسب کند.
بعد از این مصاحبت به من گفت:« اگر سوال دیگری داری بپرس... من فردا به سفر خواهم رفت».
کاظم ملایی
14 بهمن 89
14 بهمن 89
- فرشید جان، اول از همه در مورد تاریخ سینمای تجربی بگو :
راستش من مورخ نیستم، اما فکر میکنم شروع سینمای تجربی از فیلم سگ آندلسی (لوئیس بونوئل وسالوادور دالی) سال ۱۹۲۹ باشه که پایه گذار سینمای سورئالیستی شد.
- چه توضیح کاملی در مورد فیلم کوتاه تجربی داری؟
فکر می کنم احتیاج به توضیحات زیادی دارد، ولی کوتاه بگویم که فیلمساز پس از درک سینمای کلاسیک و شناخت و تجربه اصول کلاسیک، سعی می‌کند که ساختار و یا زبان سینمائی جدید بیافریند که در این ساختار آگاهانه و بر اساس خلاقیت خود، اصول و چارچوب ها را می شکند و یا تغییر میدهد که البته شاید این تجربه به ثمر نرسد و فیلمساز شکست بخورد که این از عواقب فیلم تجربی است، لذا کارگردانی و ساخت یک فیلم تجربی دل شیر می‌خواهد. و این تصور که فیلم تجربی صرفا فیلمی با ظاهر و فرمی متفاوت است بسیار غلط است. زیرا فیلم تجربی ساختارهای سینمائی و زبان سینمائی را دستخوش تغییر و تجربه قرار میدهد.
- دوست دارم خودت در مورد کارهات قضاوت کنی. فیلمهات چه جوری اند؟
اگه بخوام قضاوت کنم باید بگم که فیلم هائی هستند که ارزش دیدن رو دارند.
- ایده ی فیلم هات رو چطوری پیدا می کنی؟
من یه دفترچه کوچیک دارم که وقتی در زندگی روزمره و وضعیت‌های مختلف مکانی و یا زمانی، کوچکترین ایده‌ای به ذهنم می‌رسه بلافاصله تو اون یادداشت میکنم و سر فرصت بهشون فکر میکنم تا بتونم به یه طرح مطلوب برسم.
- فکر می کنی چقدر کارهات به خودت شبیه هستند؟ و آیا این شباهت در نتیجه ی کارِ کارگردان تاثیرمیذاره؟
آره به نظرم خیلی شبیه هستند و هرکدوم بخشی از وجود من هستند. به نظرم این شباهت می‌تونه به عمیق‌تر شدن فیلم کمک کنه.
- فیلم های کوتاه تجربی با داستانی چه تفاوت های اساسی دارند؟
در فیلمهای داستانی اساس بر روایت داستان است ولی در فیلمهای تجربی اساس تلاش برای خلق یک زبان سینمائی جدید و یا تغییر آن است.
- برای مطالعه در زمینه ی سینمای تجربی کتابی رو پیشنهاد میدی؟
من یادم نمی یاد که کتابی در مورد اصول سینمای تجربی دیده باشم، ولی مقالات بسیاری موجود هستند که در جشنواره ها ارائه شده اند. اما در سالهای اخیر (۱۳۸۴) کتابی با عنوان "سینمای تجربی در عصر دیجیتال" نوشته ی «مالکوم لو گریس»، در ایران چاپ شده که مطالعه‌ی اون برای فیلمسازان علاقه‌مند سینمای تجربی می‌تونه مفید باشه.
- در انجمن سینمای جوان تدریس می کنی. در مورد تجربه ی تدریس و شیوه ی آموزشی ت صحبت کن :
من الان ۵ ساله که انجمن تدوین تدریس میکنم و واقعا هم چیز یاد می‌دم و چیز یاد می‌گیرم و برای آموزش تدوین از شیوه کارگاهی استفاده میکنم که البته با بالاتر رفتن تجربه هرسال یه تغییراتی ایجاد میکنم و یه حرف تکراری هم باید بزنم که امکانات سخت افزاری و نرم افزاری در مراکز آموزشی ما بسیار محدود هستند و متاسفانه بصورت مستقیم تاثیر منفی در آموزش دارند.
- اکثر کارهات رو خودت تهیه کردی، ولی یکی از فیلم هات رو با مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ساختی. شیوه ی کارکردن با مرکز به چه شکلیه؟
راستش من بعد از اینکه فیلمم (مستند: انگار باید به مرگ احترام گذاشت) رو ساختم برای واگذاری بردم مرکز که بعد از مدتی (نسبتا طولانی)، اعلام کردن که فیلم رو با واگذاری فیلم به صورت ۶۰٪ مرکز و ۴۰٪ خود من موافقت کردن. در مورد شیوه های دیگر تولید در مرکز اطلاعی ندارم.
- آیا از جلسه ی نقد و بررسی فیلمت استقبال می کنی یا دعا می کنی که جلسه به نحوی برگزار نشه و یا بهانه ای آورده و یواشکی ناپدید می شی؟ کدوم حالت؟
من دوست دارم که یه عده‌ای فیلمم رو ببینند و بعدش نظر بدهند، ولی اینکه من بشینم اون بالا و درباره فیلمم توضیح بدهم رو اصلا نمی‌پسندم. به نظرم فیلم ماشین لباسشوئی نیست که احتیاج به دفترچه راهنما و توضیحات تولید کننده داشته باشه. فیلم یک اثر مستقله بدون نیاز به هیچ تاویل و تفسیر.
- با توجه به تجربه ای که در زمینه ی کروماکی داری، به نظرت مشکل اکثر کروماکی فیلم های ما چیست؟ (واقعا برای رسیدن به یک کروماکی درست چه نکاتی رو باید رعایت کرد)
مشکل اکثر کروماکی‌ها این است که در محیط استاندار و با شرایط استاندار ضبط نمی شوند و در نتیجه به محصولی غیر استاندارد تبدیل می شوند. بسیاری از فیلمسازان مخصوصا فیلم کوتاهی‌ها به علت عدم برخورداری از سرمایه کافی برای تولید اثرشون مجبورند از بسیاری از هزینه ها صرف نظر کنند و مثلا برای ضبط یک پلان کروماکی، یک پرده سبز (حالا هر سبزی شد و هرکدوم که ارزون تر بود) را به دیوار میزنند و یک نوری می دهند و ضبط می کنند. در صورتیکه استفاده از تکنیک کروماکی نیازمند سواد کافی و همچنین تجربه فراوان و تخصیص بودجه کافی و به دور از هرگونه صرفه جوئی است، چه در مرحله تولید (تصویربرداری و یا فیلمبرداری) و چه در مرحله پس از تولید (حذف رنگ وساختن کامپوزیت). البته این روزها امکانات فنی کروماکی در ایران وجود داره و با کمی دقت و وقت می‌شه به نتیجه مطلوب رسید.
- وقتی می خوای فیلمت رو به جشنواره ای بفرستی، آیا فقط اونو روی یک DVD کپی می کنی و می فرستی، یا فیلمت رو به شکل خاص و ویژه ای ارائه می دی؟
روی DVD کپی می کنم و یک لیبل براش طراحی میکنم و توی یک قاب مناسب می گذارم. چون فکر میکنم اینجوری برای اثرم ارزش قائل می‌شم.
- سال گذشته سیمرغ بلورین بهترین فیلم کوتاه رو گرفتی و امسال این بخش از جشنواره فجر حذف شد. چه صحبتی در این زمینه داری؟ و کلا عملکرد جشنواره ی فجر رو در بخش فیلم کوتاه چه طور بررسی می کنی؟
من همون روزهائی که این خبر اعلام شد نظر خودم رو با یک یادداشت اعلام کردم. نوشته بودم که به نظرم حذف فیلم کوتاه از جشنواره فیلم فجر که به گفته کارشناسان تحویل سال سینمای ایران است ناشی از نگاه غلط به بخش فیلم کوتاه در ایران است که تصور می شود چون فیلم، کوتاه است پس حتما اهالی فیلم کوتاه هم کوتاه و کوچک هستند و نباید در جمع بزرگان سینمای ایران حضور داشته باشند، و برای این حذف هم چه شعاری بهتر از احترام به فیلم کوتاه و جشنواره فیلم کوتاه تهران.
در جشنواره فیلم فجر بخش فیلم کوتاه بسیار بی رونق برگزار می‌شد، به شکلی که حتی سال پیش کارت برای کارگردانان فیلم کوتاه حاضر در جشنواره صادر نکردند و ما را حتی به مقر اصلی برگزاری جشنواره هم راه نمی دادند. در سالن های نمایش فیلم کوتاه سکوت مرگبار حاکم بود و به سختی می توانستید یک یا دو نفر را پیدا کنید.
- در بین فیلمسازان کوتاه داخلی کار چه افرادی رو دوست داری :
(ترجیح می دم جواب ندم تا یه وقت کسی ناراحت نشه )
- می تونی از چند نفر تشکر کنی :
- محمد ارژنگ، علی رزاقی (که از اولین لحظات نگارش فیلمنامه تا آخرین دقایق همراه من بود)، لیلی رشیدی و عبداله علیمراد. و باید یادی کنم از داوود اسدی که بی دریغ مرا یاری رساند و صد حیف که زود از بین ما رفت.
ممنون فرشید جان از وقتی که گذاشتی ... مشتاق دیدن کارهای بعدی شما هستم.
مطالب ديگر:
• 16/4/1401: هجدهمین دوره جشنواره بین المللی فیلم نهال برگزار شد• 27/12/1400: فراخوان ساخت مستند سینمایی عیدولوژی
• 20/11/1400: گورکن نامزد بهترین پوستر از چهلمین جشنواره فیلم فجر
• 8/11/1400: معصومیت شر (نقد فیلم گورکن)
• 8/11/1400: «سینه‌ما رکس» از جنس مستندهای تعاملی و مشارکتی‌ست
+ آرشيو وبلاگ
