وبلاگ
• "عاطفه خادم الرضا" (مصاحبت 6)
7/12/1389
.
عاطفه دختر خوش قولی ست که وقتی از او سوال می پرسید، جواب سوال هایتان را سه هفته ی بعد می دهد.
دیپلم گرافیک و لیسانس کارگردانی سینما دارد و یک مدرک باارزش فیلمسازی هم از "آکادمی فیلم آسیایی کره ی جنوبی" گرفته است.
از دروغ و غیبت متنفر است، ولی از آرایش کم بدش نمی آید. گروه خونی اش «آ.ب منفی» ست. رنگ چشمهایش قهوه ای روشن است، قدش 164 سانتی متر و وزنش هم دقیقا 50 کیلوگرم. (او بخاطر ضعف چشم ها از لنز استفاده می کند.)
از پاستا و غذاهای دریایی استقبال می کند و کلا از آشپزی بدش نمی آید، چونکه آشپزی به او کمک می کند تا بیشتر بر روی موضوعی تمرکز کند. او پرهیجان حرف می زند. خنده رو و عجول است و از بوی چوب سوخته در جنگل ها خیلی خوشش می آید.
"حافظ" و "ویسواواشیمبورسکا" شخصیت های مورد علاقه ی او، و "پانتومیم" و "وسطی" بازی های مورد علاقه اش هستند. "یک دم نور" نوشته ی "پولارویدهای تارکوفسکی" بهترین کتاب و "3iron" هم بهترین فیلمی ست که تابحال دیده است. (به نظر او "اصغر آقای فرهادی" و "وانگ کار- وای" بهترین های داخلی و خارجی هستند.)
عاطفه با اختیاری که داشت به همه ی سوالات من پاسخ نداد. یکی از سوالاتی که بی پاسخ ماند این بود: «چرا تعداد فیلمسازان خانوم نسبت به آقا خیلی کم است؟ آیا دلیل خاصی دارد؟»
.
- عاطفه جان، فکر می کنی الان در بین فیلمسازان فیلم کوتاه کشور چه جایگاهی داری؟ یا بهتر بپرسم فکر می کنی معمولا در مورد تو و کارهات چه قضاوتی می کنند؟
خب جواب دادن به این سوال خیلی آسون نیست. نمی تونم بگم فیلمسازهای دیگه دقیقا چه قضاوتی راجع به فیلم های من می کنن، ولی شاید بیشتر به عنوان یک فیلمساز تجربی شناخته شده باشم. در کل، بیشتر فیلم هایی که ساختم مورد توجه قرار گرفته، امیدوارم که این نشونه ی خوبی باشه و مفهومش این باشه که فیلم هام رو دوست داشتن.
- اگه کسی بخواد برای اولین بار فیلم بسازه، چه توصیه هایی براش داری؟ (منظورم اینه که چه چیزهایی باید بخونه و ببینه؟ و یا کلا به چه چیزهایی باید دقت کنه؟)
خوندن کتاب، بخصوص خوندن کتابهایی که نقطه نظر فیلمسازها بزرگ رو راجع به فیلمسازی توضیح می دن همیشه به من کمک کرده. بیشترین کمکش هم وقتی بوده که می خوام یه ایده رو تبدیل به فیلمنامه کنم. "از خودم می پرسم، چرا می خوام این فیلم رو بسازم." دیدن فیلم و دقت به ساختارهای متفاوت فیلم ها در ژانرهای مختلف همیشه بهترین معلم برای کسیه که علاقمند به فیلم سازیه. ولی شخصا فکر می کنم مهمترین چیزی که برای یه فیلمساز لازمه، دقت به محیط اطرافشه . عمیق شدن در جزئیات، دیدن نکاتی که آدمهای دیگه راحت از کنارشون عبور می کنن و پیدا کردن راهی که این لحظات رو به نمایش بگذاریم.
- چطوری میشه برای ساخت یک فیلم کوتاه تهیه کننده ی خصوصی پیدا کرد؟
پیدا کردن یه سرمایه گذار خصوصی اونم برای فیلم کوتاه کار آسونی نیست. بزرگترین مسئله متقاعد کردن اونهاست. مگر اینکه در مورد نتیجه ی پخش فیلم در بازار فیلم داخلی و خارجی مطمئن باشید.
- آیا فکر می کنی ساخت فیلم کوتاه آینده ی چندان مشخصی نداره و باید بیشتر به ساخت فیلم بلند فکر کرد؟
این روزها، فیلم مستقل کوتاه بهش خیلی کم لطفی می شه. اکثرا از فیلمسازان خواسته می شه که کارهای مناسبتی انجام بدن. و من شخصا نگران این وضعیت هستم. فکر می کنم باید به فیلم های مستقل کوتاه توجه بیشتری بشه ، در غیر این صورت آینده ی مشخصی نخواهد داشت.
- در مورد فیلمهات صحبت کنیم. فیلم های "رویای سنجاقک" و "طنین" چه خصوصیاتی دارند که در بخش فیلم های تجربی قرار می گیرند؟
در مورد "طنین" می تونم بگم بخاطر نوع ساختار و فرم فیلم جزو فیلمهای تجربی قرار می گیره. در مورد "رویای سنجاقک" ؛ بخاطر شکل روایتش.
- وقتی می خوای یه فیلم جدید بسازی آیا به این موضوع فکر می کنی که خانواده ات هم فیلمو دوست داشته باشند؟ یا اصلا به این موضوع فکر نکرده و کار خودتو انجام می دی؟
راستش رو بخواید دوست دارم همه فیلمم رو دوست داشته باشن، بخصوص خانوادم. ولی فیلمم رو فدای این خواسته م نمی کنم.
- به نظر تو مخاطب فیلمهای کوتاه چه افرادی هستند؟ آیا محدود به افراد مشخصی ست، یا قراره که برای توده ی مردم باشه؟
در حال حاضر، بخصوص در ایران، افراد خاص و علاقه مند به فیلم کوتاه تماشاچیه اون هستند . ولی از نظر من می تونه گسترش پیدا کنه. و این بستگی مستقیم به تبلیغات در مورد فیلم کوتاه داره. اینکه مردم رو به دیدن این فیلم ها تشویق کنیم. مهمترین کاری که فیلم کوتاه می تونه در حال حاضر برای سینما ما انجام بده اینه که سطح توقع مردم رو از یک فیلم بلند خوب بالا ببره.
- از فیلم "تنگ خالی ماهی" چند سالی میگذره.الان که می بینیش هنوز دوسش داری یا اشکالات زیادی جلو چشمت میاد؟
بعد از 3 سال، نکته هایی رو در این فیلم می بینم که اگه الان می ساختمش، بیشتر بهشون توجه می کردم. ولی هنوزم دوستش دارم و خیلی خوشحالم که اون موقع این فیلم رو ساختم.
- آیا ما در فیلم کوتاه ساختار داریم؟ اگر داریم به چه معناست؟
ساختار، یکی از اساسی ترین نکات فیلمسازیه، چه فیلم بلند باشه چه کوتاه. برای روایت داستانهای متفاوت، کارگردان باید ساختار متناسب با اون رو در نظر بگیره.
- معمولا چطوری شروع به نوشتن فیلمنامه می کنی؟ آیا با یه ایده ی مشخص دست به کار میشی؟ یا نه روش دیگه ای داری؟
راستش من یک روش ثابت و خاص ندارم. گاهی دیدن یه عکس یا یه نقاشی ساده باعث می شه که یه ایده برای نوشتن به ذهنم برسه. برای همین زیاد عکس و نقاشی می بینم. مثلا فیلمنامه "تنگ خالی ماهی" ایده اش بعد از دیدن یه عکس به ذهنم رسید. گاهی خوندن یه شعر یا یه جمله روم تاثیر می ذاره، مثل "رویای سنجاقک" و "کافه 469". و گاهی یه شخصیت، ایده ای رو به ذهنم می رسونه، این فرد می تونه یه عابر باشه، یا یه دوست قدیمی. مثل "آخرین خداحافظی" و "زشت ترین فرشته ی دنیا" .
- اگه از یک جشنواره ی داخلی جایزه نگیری ناراحت میشی؟
بستگی داره، اگه فکر کنم که در حقم اجحاف شده ناراحت می شم. حضور در جشنواره های فیلم کوتاه، برای یک فیلمساز فیلم کوتاه در حال حاضر مهمه، چون جایی نداره که فیلمش رو به نمایش در بیاره. اگرچه این روزها می شنویم که چند سینما و فرهنگسرا فیلم های کوتاه رو اکران می کنن اما باز هم کافی نیست.
- چند بار در ورک شاپ های فیلم کوتاه خارج از کشور شرکت کردی. از تجربه ی اون کلاس ها بگو:
کار کردن با فیلمسازهای دیگه از کشورها و فرهنگهای مختلف برای من تجربه ای متفاوت بوده. مهم ترین چیزی که یاد گرفتم کار گروهیه. یک فیلم خوب حاصل یک خلاقیت جمعیه. هرکدوم از اعضا همون قدر حق دارن خلاق باشن که کارگردان حق داره. ولی این خلاقیت باید در جهت هدف اصلی باشه یعنی به تصویر کشیدن تصور کارگردان. و این هنر کارگردانه که بتونه این امکان رو فعال کنه.
نکته دیگه، زمانیه که برای پیش تولید برای یک فیلم گذاشته می شه. فکر کردن در مورد جزئی ترین نکات، و بعد برنامه ریزی برای اجرایی کردن تمامی اون جزئیات.
- به عنوان کسیکه دانش آموخته ی سینماست، آیا فکر می کنی سیستم آموزش سینما در دانشگاههای کشورمون درست است؟
راستش نه. فکر می کنم درست نیست. سینما در دانشگاه ها بیشتر تئوریه تا عملی. از تجربه های جدید استقبال نمی شه. خلاقیت کور می شه تا اینکه پرورش داده بشه. کارگروهی جایگاهی بین دانشجویان نداره. و خیلی چیزهای دیگه ....
- این روزها در مورد فیلم و فیلمساز مستقل زیاد می شنویم. به نظر تو این استقلال به چه معناست؟
از نظر من فیلمساز مستقل، فیلمسازیه که جهان بینی و تحلیل شخصی خودش رو از یک سوژه به تصویر بکشه.
- در بین فیلمسازان حال حاضر به چه افرادی امتیاز بالا میدی؟
به کسانی که به سوژه های حتی کهنه، متفاوت نگاه می کنن و سعی می کنن خلاق باشن.
- می تونی از چند نفر تشکر کنی:
از خانواده ام تشکر می کنم، که نه تنها با شرایط کاری من کناراومدن، بلکه همیشه از من حمایت کردن. بخصوص مادر و خواهرم. بعدشم از معلمهایی تشکر می کنم که ازشون سینما رو یاد گرفتم و همچنان یاد می گیرم.
ازت تشکر می کنم عاطفه ی عزیز... ممنون برای وقتی که گذاشتی.
عاطفه دختر خوش قولی ست که وقتی از او سوال می پرسید، جواب سوال هایتان را سه هفته ی بعد می دهد.
دیپلم گرافیک و لیسانس کارگردانی سینما دارد و یک مدرک باارزش فیلمسازی هم از "آکادمی فیلم آسیایی کره ی جنوبی" گرفته است.
از دروغ و غیبت متنفر است، ولی از آرایش کم بدش نمی آید. گروه خونی اش «آ.ب منفی» ست. رنگ چشمهایش قهوه ای روشن است، قدش 164 سانتی متر و وزنش هم دقیقا 50 کیلوگرم. (او بخاطر ضعف چشم ها از لنز استفاده می کند.)
از پاستا و غذاهای دریایی استقبال می کند و کلا از آشپزی بدش نمی آید، چونکه آشپزی به او کمک می کند تا بیشتر بر روی موضوعی تمرکز کند. او پرهیجان حرف می زند. خنده رو و عجول است و از بوی چوب سوخته در جنگل ها خیلی خوشش می آید.
"حافظ" و "ویسواواشیمبورسکا" شخصیت های مورد علاقه ی او، و "پانتومیم" و "وسطی" بازی های مورد علاقه اش هستند. "یک دم نور" نوشته ی "پولارویدهای تارکوفسکی" بهترین کتاب و "3iron" هم بهترین فیلمی ست که تابحال دیده است. (به نظر او "اصغر آقای فرهادی" و "وانگ کار- وای" بهترین های داخلی و خارجی هستند.)
عاطفه با اختیاری که داشت به همه ی سوالات من پاسخ نداد. یکی از سوالاتی که بی پاسخ ماند این بود: «چرا تعداد فیلمسازان خانوم نسبت به آقا خیلی کم است؟ آیا دلیل خاصی دارد؟»
کاظم ملایی
6 اسفندماه 89
6 اسفندماه 89
.
- عاطفه جان، فکر می کنی الان در بین فیلمسازان فیلم کوتاه کشور چه جایگاهی داری؟ یا بهتر بپرسم فکر می کنی معمولا در مورد تو و کارهات چه قضاوتی می کنند؟
خب جواب دادن به این سوال خیلی آسون نیست. نمی تونم بگم فیلمسازهای دیگه دقیقا چه قضاوتی راجع به فیلم های من می کنن، ولی شاید بیشتر به عنوان یک فیلمساز تجربی شناخته شده باشم. در کل، بیشتر فیلم هایی که ساختم مورد توجه قرار گرفته، امیدوارم که این نشونه ی خوبی باشه و مفهومش این باشه که فیلم هام رو دوست داشتن.
- اگه کسی بخواد برای اولین بار فیلم بسازه، چه توصیه هایی براش داری؟ (منظورم اینه که چه چیزهایی باید بخونه و ببینه؟ و یا کلا به چه چیزهایی باید دقت کنه؟)
خوندن کتاب، بخصوص خوندن کتابهایی که نقطه نظر فیلمسازها بزرگ رو راجع به فیلمسازی توضیح می دن همیشه به من کمک کرده. بیشترین کمکش هم وقتی بوده که می خوام یه ایده رو تبدیل به فیلمنامه کنم. "از خودم می پرسم، چرا می خوام این فیلم رو بسازم." دیدن فیلم و دقت به ساختارهای متفاوت فیلم ها در ژانرهای مختلف همیشه بهترین معلم برای کسیه که علاقمند به فیلم سازیه. ولی شخصا فکر می کنم مهمترین چیزی که برای یه فیلمساز لازمه، دقت به محیط اطرافشه . عمیق شدن در جزئیات، دیدن نکاتی که آدمهای دیگه راحت از کنارشون عبور می کنن و پیدا کردن راهی که این لحظات رو به نمایش بگذاریم.
- چطوری میشه برای ساخت یک فیلم کوتاه تهیه کننده ی خصوصی پیدا کرد؟
پیدا کردن یه سرمایه گذار خصوصی اونم برای فیلم کوتاه کار آسونی نیست. بزرگترین مسئله متقاعد کردن اونهاست. مگر اینکه در مورد نتیجه ی پخش فیلم در بازار فیلم داخلی و خارجی مطمئن باشید.
- آیا فکر می کنی ساخت فیلم کوتاه آینده ی چندان مشخصی نداره و باید بیشتر به ساخت فیلم بلند فکر کرد؟
این روزها، فیلم مستقل کوتاه بهش خیلی کم لطفی می شه. اکثرا از فیلمسازان خواسته می شه که کارهای مناسبتی انجام بدن. و من شخصا نگران این وضعیت هستم. فکر می کنم باید به فیلم های مستقل کوتاه توجه بیشتری بشه ، در غیر این صورت آینده ی مشخصی نخواهد داشت.
- در مورد فیلمهات صحبت کنیم. فیلم های "رویای سنجاقک" و "طنین" چه خصوصیاتی دارند که در بخش فیلم های تجربی قرار می گیرند؟
در مورد "طنین" می تونم بگم بخاطر نوع ساختار و فرم فیلم جزو فیلمهای تجربی قرار می گیره. در مورد "رویای سنجاقک" ؛ بخاطر شکل روایتش.
- وقتی می خوای یه فیلم جدید بسازی آیا به این موضوع فکر می کنی که خانواده ات هم فیلمو دوست داشته باشند؟ یا اصلا به این موضوع فکر نکرده و کار خودتو انجام می دی؟
راستش رو بخواید دوست دارم همه فیلمم رو دوست داشته باشن، بخصوص خانوادم. ولی فیلمم رو فدای این خواسته م نمی کنم.
- به نظر تو مخاطب فیلمهای کوتاه چه افرادی هستند؟ آیا محدود به افراد مشخصی ست، یا قراره که برای توده ی مردم باشه؟
در حال حاضر، بخصوص در ایران، افراد خاص و علاقه مند به فیلم کوتاه تماشاچیه اون هستند . ولی از نظر من می تونه گسترش پیدا کنه. و این بستگی مستقیم به تبلیغات در مورد فیلم کوتاه داره. اینکه مردم رو به دیدن این فیلم ها تشویق کنیم. مهمترین کاری که فیلم کوتاه می تونه در حال حاضر برای سینما ما انجام بده اینه که سطح توقع مردم رو از یک فیلم بلند خوب بالا ببره.
- از فیلم "تنگ خالی ماهی" چند سالی میگذره.الان که می بینیش هنوز دوسش داری یا اشکالات زیادی جلو چشمت میاد؟
بعد از 3 سال، نکته هایی رو در این فیلم می بینم که اگه الان می ساختمش، بیشتر بهشون توجه می کردم. ولی هنوزم دوستش دارم و خیلی خوشحالم که اون موقع این فیلم رو ساختم.
- آیا ما در فیلم کوتاه ساختار داریم؟ اگر داریم به چه معناست؟
ساختار، یکی از اساسی ترین نکات فیلمسازیه، چه فیلم بلند باشه چه کوتاه. برای روایت داستانهای متفاوت، کارگردان باید ساختار متناسب با اون رو در نظر بگیره.
- معمولا چطوری شروع به نوشتن فیلمنامه می کنی؟ آیا با یه ایده ی مشخص دست به کار میشی؟ یا نه روش دیگه ای داری؟
راستش من یک روش ثابت و خاص ندارم. گاهی دیدن یه عکس یا یه نقاشی ساده باعث می شه که یه ایده برای نوشتن به ذهنم برسه. برای همین زیاد عکس و نقاشی می بینم. مثلا فیلمنامه "تنگ خالی ماهی" ایده اش بعد از دیدن یه عکس به ذهنم رسید. گاهی خوندن یه شعر یا یه جمله روم تاثیر می ذاره، مثل "رویای سنجاقک" و "کافه 469". و گاهی یه شخصیت، ایده ای رو به ذهنم می رسونه، این فرد می تونه یه عابر باشه، یا یه دوست قدیمی. مثل "آخرین خداحافظی" و "زشت ترین فرشته ی دنیا" .
- اگه از یک جشنواره ی داخلی جایزه نگیری ناراحت میشی؟
بستگی داره، اگه فکر کنم که در حقم اجحاف شده ناراحت می شم. حضور در جشنواره های فیلم کوتاه، برای یک فیلمساز فیلم کوتاه در حال حاضر مهمه، چون جایی نداره که فیلمش رو به نمایش در بیاره. اگرچه این روزها می شنویم که چند سینما و فرهنگسرا فیلم های کوتاه رو اکران می کنن اما باز هم کافی نیست.
- چند بار در ورک شاپ های فیلم کوتاه خارج از کشور شرکت کردی. از تجربه ی اون کلاس ها بگو:
کار کردن با فیلمسازهای دیگه از کشورها و فرهنگهای مختلف برای من تجربه ای متفاوت بوده. مهم ترین چیزی که یاد گرفتم کار گروهیه. یک فیلم خوب حاصل یک خلاقیت جمعیه. هرکدوم از اعضا همون قدر حق دارن خلاق باشن که کارگردان حق داره. ولی این خلاقیت باید در جهت هدف اصلی باشه یعنی به تصویر کشیدن تصور کارگردان. و این هنر کارگردانه که بتونه این امکان رو فعال کنه.
نکته دیگه، زمانیه که برای پیش تولید برای یک فیلم گذاشته می شه. فکر کردن در مورد جزئی ترین نکات، و بعد برنامه ریزی برای اجرایی کردن تمامی اون جزئیات.
- به عنوان کسیکه دانش آموخته ی سینماست، آیا فکر می کنی سیستم آموزش سینما در دانشگاههای کشورمون درست است؟
راستش نه. فکر می کنم درست نیست. سینما در دانشگاه ها بیشتر تئوریه تا عملی. از تجربه های جدید استقبال نمی شه. خلاقیت کور می شه تا اینکه پرورش داده بشه. کارگروهی جایگاهی بین دانشجویان نداره. و خیلی چیزهای دیگه ....
- این روزها در مورد فیلم و فیلمساز مستقل زیاد می شنویم. به نظر تو این استقلال به چه معناست؟
از نظر من فیلمساز مستقل، فیلمسازیه که جهان بینی و تحلیل شخصی خودش رو از یک سوژه به تصویر بکشه.
- در بین فیلمسازان حال حاضر به چه افرادی امتیاز بالا میدی؟
به کسانی که به سوژه های حتی کهنه، متفاوت نگاه می کنن و سعی می کنن خلاق باشن.
- می تونی از چند نفر تشکر کنی:
از خانواده ام تشکر می کنم، که نه تنها با شرایط کاری من کناراومدن، بلکه همیشه از من حمایت کردن. بخصوص مادر و خواهرم. بعدشم از معلمهایی تشکر می کنم که ازشون سینما رو یاد گرفتم و همچنان یاد می گیرم.
ازت تشکر می کنم عاطفه ی عزیز... ممنون برای وقتی که گذاشتی.
مطالب ديگر:
• 16/4/1401: هجدهمین دوره جشنواره بین المللی فیلم نهال برگزار شد• 27/12/1400: فراخوان ساخت مستند سینمایی عیدولوژی
• 20/11/1400: گورکن نامزد بهترین پوستر از چهلمین جشنواره فیلم فجر
• 8/11/1400: معصومیت شر (نقد فیلم گورکن)
• 8/11/1400: «سینه‌ما رکس» از جنس مستندهای تعاملی و مشارکتی‌ست
+ آرشيو وبلاگ
