وبلاگ
• کارگاه «سینمای ایران و صربستان» در تبریز برگزار شد
10/6/1397
هنروتجربه:کاظم ملایی به همراه زوج نویسنده و کارگردان فیلم «فرزند هیچکس» و مدیر مرکز فیلم‌سازی صربستان در کارگاه «سینمای ایران و صربستان» که در تبریز برگزار شد، به تفاوت سینمای دو کشور اشاره کردند و در مورد نحوه تولید و اکران و پخش فیلم‌ها در دو کشور صحبت کردند.
در ادامه برگزاری هفته فیلم صربستان، روز دوشنبه، پنجم شهریور نشست تخصصی و کارگاهی با موضوع «سینمای ایران و صربستان» در محل پردیس ستاره باران تبریز با حضور کاظم ملایی، کارگردان فیلم «کوپال»، ووک رزوموویچ،کارگردان و آنا توموویچ، فیلم‌نامه‌نویس «فرزند هیچکس» و میرولیوب موکوویچ مدیر بین‌الملل مرکز فیلم صربستان برگزار شد.
کاظم ملایی در این نشست که پس از نمایش فیلم«فرزند هیچکس» برگزار شد،از ووک رزوموویچ درباره اکران فیلمش در صربستان سوالاتی را پرسید:«آیا این فیلم در صربستان اکران شده است یا خیر، آیا در صربستان سینمایی مانند گروه سینمایی هنر و تجربه دارند که حامی این دسته از فیلم‌ها باشد و فیلم «فرزند هیچکس» چه حضوری در جشنواره‌های خارجی داشته است؟»
ووک رزوموویچ در پاسخ گفت:«وقتی فیلم را می‌ساختیم برای خودمان هم سئوال بود که این فیلم با توجه به اینکه ضدجنگ است، چه بازخوردی خواهد داشت. خوشبختانه اولین اکران فیلم در جشنواره فیلم ونیز بود و زمانی که برای اولین‌بار در صربستان اکران شد، همه انتظار دیدن آن را داشتند. جالب اینجاست که اولین‌بار فیلم من همراه با فیلم کاظم ملایی در جشنواره بین‌المللی فیلم بلگراد اکران شد و جز فیلم‌های افتتاحیه بود که برای ۳۷۰۰ نفر به نمایش درآمد و تجربه بسیار عالی‌ای بود. فیلم برنده جایزه منتخب ملی را از آن خود کرد و دنیس شخصیت پسربچه فیلم جایزه بازیگر اول را دریافت کرد. این اتفاق منحصربه فردی بود زیرا بازیگران آماتوری که اولین بازی‌شان را تجربه می‌کنند، معمولا برنده چنین جوایزی نمیشوند. خوشبختانه این فیلم در کشورهایی که جز یوگسلاوی سابق بودند مانند جشنواره سارایوو، جشنواره زاگرب، جشنواره پولا و اسلوونی بسیار مورد استقبال گرفت. این اتفاق برای ما خبر بسیار خوبی بود زیرا با وجود اینکه سابقه جنگ داشتیم اما همه ما تراژدی مشترکی را تجربه کرده بودیم.»
او در مورد وجود گروهی هم‌چون هنورتجربه در صربستان افزود:«گروهی شبیه به هنروتجربه در صربستان نداریم اما جشنواره‌های بسیاری داریم که فیلم‌های هنری در آن‌ها به نمایش درمی‌آیند و حضور فیلم‌های هنری بین‌المللی را در این جشنواره شاهد هستیم.»
در ادامه یکی از تماشاگران نکاتی را پیرامون قصه ضدجنگ این فیلم و تفکری که درباره قومیت‌ها در آن مطرح می‌شود، عنوان کرد.
ووک رزوموویچ در پاسخ به این سئوال توضیح داد:«در واقع این ارائه‌ای اصیل و طبیعی از آن مقطع زمانی است.در واقع برای ما بسیار مهم بود که نگرش جامعه خودمان را در فیلم نشان بدهیم. به همین خاطر نگران بودیم که مردم صربستان چه عکس‌العملی به فیلم نشان می‌دهند، زیرا آن بخشی از جامعه ما را به نمایش می‌کشید که هیچ کس دوست ندارد با آن روبه‌رو شود. از آن لحاظ آن بخش از تاریخ صربستان را به همان شکلی که بوده و دست نخورده به تصویر کشیده است. بدون شک آنچه به تصویر کشیده شده است، نشان‌دهنده نگرش من نیست.اتفاقا این فیلم را به این دلیل ساختم که احساس و نظری کاملا مخالف آن دارم. من معتقدم با اینکه جنگ خیلی سال پیش تمام شده است، جامعه ما هنوز با حقیقت آن جنگ روبه‌رو نشده است. این فیلم در کرواسی، بوسنی و صربستان اکران شد، کشورهایی که پیش از این با هم جنگیده بودند. همه این باور را داشتند که این فیلم نمود واقعیتهایی از اتفاقات آن جنگ بود.»
انگیزه برای داستانگویی
در بخش دیگری از این نشست، کاظم ملایی از مدیر بین‌الملل مرکز فیلم صربستان درباره ظرفیت داستانی در سینمای صربستان پرسید:«نسل ما درگیر این شده است که داستان بگوید و قصه تعریف کند، انگار داستان‌های ما شباهتی با داستان‌های صربستان دارد و آن ریشه در بحران‌هایی دارد که هر دو ما تجربه کرده‌ایم مثل جنگ. شاید تنها فرقی که آدم‌های فیلم‌های ما با فیلم‌های سینمای صربستان این است که فیلم‌های صرب، طنز تلخی دارد، موردی که هنوز در سینمای ما به شکل جدی وجود ندارد. این طنز از کجا آمده و شما ریشه داشته‌ها‌یتان را از کجا می‌دانید.»
ووک رزوموویچ طنز تلخ را در ذات سینمای صربستان دانست:«می‌توان به فیلم‌های امیر کوستاریتسا اشاره کرد. این شکل از طنز تلخ سنت درازمدتی است که در سینمای ما وجود دارد. ولی در عین حال می‌توانید مشاهده کنید که فیلم‌سازان جوان در صربستان معتقدند که هیچ محدودیتی برای داستان خوب وجود ندارد و از هر ژانر و هر جایی الهام می‌گیرند. اعتقاد شخصی من این است که برای یک فیلم‌ساز داستان مهم‌ترین موضوع است. باید انگیزه اصلی داشته باشید تا داستانی را بازگو کنید. اگر این انگیزه را نداشته باشی فیلم‌سازی بسیار دشوار است زیرا فرآیند بسیار سخت و زمان‌بری است و نیازمند صرف سال‌های زیاد و مبالغ قابل توجهی پول است. تلاش ما در مرکز فیلم صربستان این است که نویسندگان و فیلم‌سازان جوان را برای نوشتن داستان‌های خوب تشویق کنیم.»
او در مورد نحوه حمایت از فیلم‌سازان جوان گفت:«در مرکز فیلم صربستان بودجه‌های خوبی به طور خاص برای نگارش فیلم‌نامه تعریف شده است و در صربستان افراد می‌آموزند چگونه به داستان‌های‌شان ساختار بدهند. این اتفاقی است که در صربستان تازگی دارد، به طوری که فیلم‌سازان در گذشته چندان روی داستان‌نویسی سرمایه‌گذاری نمی‌کردند و فیلم‌ها در واقع نمودی از این بلاتکلیفی داستانی بود.»
مدیر بین‌الملل مرکز فیلم صربستان نیز نکته‌ای به این مباحث افزود:«آنچه ما سالانه در صربستان انجام می‌دهیم، دعوت برای شرکت در رقابت آزادی است که افراد را به فیلم‌نامه‌نویسی دعوت می‌کند. کمیته مستقلی از میان داستان‌ها دست به انتخاب می‌زند که شامل سیناپس و نسخه بلندتری از سیناپس است و حتی ما گسترده‌کردن پروژه را هم تشویق می‌کنیم. بدین وسیله این شانس را به فیلم‌سازان می‌دهیم که شرکایی برای ساخت فیلم‌شان پیدا کنند. کسانی که می‌خواهند در این رقابت شرکت کنند، باید دقیقا بنویسند که چه کاری می‌خواهند انجام دهند و چگونه می‌خواهند آن را انجام دهند. در کنار طرح و سیناپسی که ارائه می‌دهند باید بگویند که چه کاری می‌خواهند انجام دهند. هر ساله در بهار این اتفاق می‌افتد و بودجه خاصی ازآن حمایت می‌کند. ما در این مرکز تولید مشترک پروژه‌های کوچک را نیز حمایت می‌کنیم.»
ملایی سئوال بعدی‌اش را درباره تفاوت تهیه‌کنندگی در سینمای ایران و صربستان مطرح کرد:«آیا سینمای مستقل صربستان هم مانند سینمای ایران است. به عنوان مثال جریان سینمای هنری ما که به بیانی آبروی سینمای ماست، مانند سینمای هنروتجربه، در صربستان هم وجود دارد و آیا دولت در صربستان از تولید فیلم‌های مستقل حمایت می‌کند؟ به عنوان مثال ما فیلم‌سازان در ایران باید تهیه‌کننده را پیدا کنیم و دنبال تهیه‌کننده باشیم. وقتی موفق می‌شوید با تهیه‌کنندها ارتباط برقرار کنید از شما می‌پرسد که سرمایه لازم برای ساخت فیلم را دارید یا خیر.آیا در صربستان هم سینمای مستقل و هنری با بودجه کم و تلاش خود فیلم‌سازان مستقل پیش می‌رود یا خیر؟»
ووک رزوموویچ هم پیش از پاسخ دادن، پرسش‌های خود را پیرامون نحوه تولید فیلم در ایران مطرح کرد:«من هم میخواهم بدانم در ایران چه کسی سرمایه‌گذاری می‌کند؟ فیلم‌ساز یا تهیه‌کننده؟»
ملایی توضیح داد:«اگر موضوع فیلم‌سازی موضوعی باشد که دولت بپسندد، تهیه‌کننده می‌تواند شرایطش را فراهم بیاورد. اگر موضوع شما متعلق به سینمای هنری باشد شما نمی‌توانید تهیه‌کننده پیدا کنید.»
کارگردان «فرزند هیچکس» هم عنوان کرد:«اگر خیلی ساده بگویم، تنها نهاد تامین کننده سرمایه فیلم‌ها در صربستان، مرکز فیلم صربستان است. وزارت فرهنگ صربستان این وظیفه را برعهده مرکز فیلم صربستان گذاشته تا شرایط این رقابت آزاد را فراهم کند. برای فیلم‌های هنری بودجه را از منابع بومی تامین می‌کنیم و بودجه‌ای هم از بنیاد اروپایی-یوروماژ- برای این منظور تامین می‌شود. شرکایی از کشورهای اطراف مانند بوسنی، کرواسی، آلمان و اروپای غربی در این موضوع سرمایه‌گذاری می‌کنند. از آنجایی که هیچ سینمای تجاری در صربستان وجود ندارد، این سبک از بودجه‌یابی برای فیلم‌هایی که قبلا وجود داشت، دیگر وجود ندارد.»
مدیر مرکز بین‌المللی فیلم صربستان نیز افزود:«مرکز ما صددرصد بودجه را تامین نمی‌کند و نهایتا پنجاه درصد از بودجه را می‌دهد. بقیه بودجه را خود تهیه‌کننده باید تامین کند؛به وسیله دیگر شرکا، یورروماژ و تولید مشترک. چون ما نفت نداریم، کشاورزی قوی‌ای نداریم و صنعت‌مان مثل قبل نیست. مرکز فیلم صربستان هزینه‌اش را از مالیات تامین می‌کند. زمانی که من مدیر اجرایی این مرکز بودم، بودجه ما برای همه فعالیتهایمان یک و نیم میلیون یورو بود. الان هفت برابر آن مقدار است. این بودجه برای همه فیلم‌هاست چه عامه‌پسند و چه تجاری. از فیلم‌هایی که سوژه‌های تاریخی دارند و فیلم‌های دانشجویی نیز حمایت می‌کنیم. وزارت فرهنگ این استقلال را به مرکز فیلم صربستان می‌دهد تا خودش تصمیم بگیرد. به موازات این مورد، فیلم‌سازانی هم هستند که هیچ بودجه‌ای از مرکز فیلم صربستان دریافت نمی‌کنند.»
او در ادامه بیان کرد که با عنوان «فیلم‌ساز مستقل» موافق نیست و حتی در آمریکا تمام فیلم‌سازان مستقل می‌خواهند به فیلم‌سازان جریان اصلی و مشهور تبدیل شوند:«ما تنها از فیلم‌سازی حمایت نمی‌کنیم بلکه امکان سفر بسیاری از فیلم‌سازان به خارج از کشور را فراهم کرده و به فرآیند دیجیتال شدن سینماها یاری رساندیم. از سینماها درخواست می‌کنیم که فیلم‌های محلی و اروپایی نیز نمایش دهند.»
اتفاقی جدید در سینمای صربستان
ملایی در بخش دیگری از این نشست سئوالی نیز در مورد ژانرهای سینمایی مطرح کرد:«در سینمای معاصر ایران ما در فرم‌های کوتاه، مستند و انیمیشن هم فعالیت های خوبی داریم و به عنوان مثال فیلم کوتاه این روزها، زمان طلایی خود را تجربه می‌کند اما در حال حاضر اقبال بیشتر به فیلم‌های بلند داستانی است و ملودرام محدود شده‌ایم.البته در دوران جنگ هم فیلم‌هایی در این ژانر داشتیم. آیا در سینمای صربستان هم این محدودیت‌ها را شاهد آن هستیم. به عنوان مثال ما فیلم جنایی و علمی تخیلی نداریم و ژانر کمدی امروز فعالترین ژانر سینمای ماست. شما از وضعیت سینمای صربستان بگویید؟»
ووک رزوموویچ با تاکید بر این نکته که هر کشوری کمدی ملی خودش را دارد، اشاره کرد:« مردم صربستان خودشان را شوخ‌طبع می‌دانند و کمدی را می‌پسندند اما این اتفاق که ژانر کمدی تنها ژانر سینمای یک کشور باشد چندان خوب نیست چرا که این نوع فیلم‌ها فراتر از مرزهای ملی نمی‌روند.»
او هم‌چنین درباره ساختن فیلم‌های جنگی گفت:«فیلم‌های جنگی بخش قابل توجهی از سینمای یوگسلای بوده‌اند، مخصوصا بعد از جنگ جهانی دوم؛ حدود دو پنجم از فیلم‌ها جنگی بودند. در یک دورانی اساتید ما در دانشگاه به ما آموختند که نمی‌‌توانیم به سمت سینمای ژانرمحور برویم زیرا این سینما در آمریکا و با بودجه‌های کلان محقق می‌شود. اما در حال حاضر فیلم‌سازان تلاش می‌کنند فیلم‌های متعلق به ژانرهای مختلف را بسازند مثل فیلم‌های علمی- تخیلی، وحشت و …این اتفاق جدیدی در سینمای صربستان است و دلیل آن فیلم‌سازان جوانی هستند که تکنولوژی را می‌شناسند و با استفاده از آن حتی با بودجه کم فیلم می‌سازند. من به شخصه فیلم‌های ژانرمحور را دوست دارم.»
مدیر بین‌الملل مرکز فیلم صربستان هم‌چنین در مورد پخش فیلم در سطح جهانی گفت:«ما از پخش‌کننده‌های داخلی حمایت می‌کنیم. آن‌ها هم مستقل هستند و هم وابسته، زیرا آن‌ها به استودیوهای بزرگ آمریکایی مرتبط هستند. هر کشوری که از یوگسلاوی سابق جدا شده است با بودجه خودش فیلم‌ها را می‌خرد. در جایی متوجه شدند که هزینه زیادی می‌پردازند. در نتیجه اتحادیه تشکیل دادند.»
کارگردان «فرزند هیچکس» هم گفت که در صربستان توزیع‌کنندگان فیلم‌ها بیشتر به فکر درآمد خودشان هستند و حاضر نیستند فیلم‌های داخلی را بیشتر از دو هفته اکران کنند، بلکه ترجیح می‌دهند فیلم‌های آمریکایی و تجاری را پخش کنند.در پایان این نشست تماشاگران نیز سوالات خود را درباره سینمای صربستان و فیلم«فرزندهیچکس» مطرح کردند.
«هفته فیلم صربستان» یکم الی هفتم شهریور در خانه هنرمندان ایران،پردیس گلستان شیراز و پردیس ستاره باران تبریز در حال برگزاری است و در این مدت هفت فیلم از سینمای صربستان به نمایش در میآید.
منبع: سایت هنروتجربه
مطالب ديگر:
• 16/4/1401: هجدهمین دوره جشنواره بین المللی فیلم نهال برگزار شد• 27/12/1400: فراخوان ساخت مستند سینمایی عیدولوژی
• 20/11/1400: گورکن نامزد بهترین پوستر از چهلمین جشنواره فیلم فجر
• 8/11/1400: معصومیت شر (نقد فیلم گورکن)
• 8/11/1400: «سینه‌ما رکس» از جنس مستندهای تعاملی و مشارکتی‌ست
+ آرشيو وبلاگ
