وبلاگ
• غمگين بودن موسيقي سنتي، روايت تاريخ ايران است
19/10/1388
.
.
(محمدرضا شجریان: وقتی می گوئید موسیقی حرام است، موسیقیدان و هنرمند هم ترییت نمی شوند ...)
.
.
پس از مدت ها دوری شجریان از کرسی های رسمی و غیررسمی هنری در کشور، سرانجام این استاد آواز در خانه سینما حاضر شد و درحالیکه سعی می شد از طرح هرگونه پرسش سیاسی در این نشست خودداری شود؛ به سوالات خبرنگاران پاسخ گفت.
شانزدهمين تست سالانه انجمن بازيگران سينماي ايران ( 15 دی ماه) با حضور محمدرضا شجريان در خانه سينما برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ايلنا؛ محمدرضا شجريان با اشاره به وضعيت فعلي جامعه گفت: اين روزها؛ روزهاي مهم و خوبي است كه در زندگي و تاريخ ما باقي خواهد ماند.
شجريان درباره اساتيدي كه در طول سال‌ها از آنها مطلب فرا گرفته؛ گفت: اساتيد من يكي دو نفر نبودند و من سعي كردم از هر كسي مطلبي بياموزم اما استاد احمد عبادي، مهرتاش، فرامرز پاپور، دوامي، برومند و جليل شهناز ... بسيار نكته‌ها در موسيقي را به من آموختند.
شجريان با اشاره به نقش جامعه باربد در ارتقاء موسيقي و هنر كشور گفت: جامعه باربد همانطور كه نقش بزرگي در سينما موسيقي ايفا كرد؛ حضور بسزايي هم در حوزه سينما داشت.
وي درباره تفاوت‌ها و شباهت‌هاي بازيگري و خوانندگي گفت: نوع خوانندگي من بازيگري به دنبال ندارد اما ما در بيان شعر بازيگري مي‌كنيم. من هميشه به شاگردانم مي‌گويم كه شعر را روايت نكنند بلكه بايد بازيگري كنند. خواننده بايد شعر را به‌گونه‌اي بخواند كه روي مخاطب تاثير بگذارد. در بازيگري نيز صدا بسيار مهم است و يك بازيگر تئاتر هنر خود را با بيان و صدا آغاز مي‌كند.
وي با ذكر خاطره‌اي از غلامحسين بنان گفت: بنان به شاگردانش مي‌گفت بايد همانطور كه حرف مي‌زنيد شعر را بخوانيد و نبايد شعر را خارج از عرف حرف زدن خواند.
شجريان در پاسخ به سوالی درباره نقش هنر در جامعه امروز گفت: هنر وسيله‌اي براي شناخت هنرمند است اما بايد ديد كه در پشت هنري كه عرضه مي‌شود چه كسي حضور دارد. هنرمند بايد دقت كند همانطور كه شناخته شده است؛ رفتار كند و رفتارش به صورتي نباشد كه مردم را از هنر او دلزده كند.
وي ادامه داد: هنرمند حق ندارد هنر خود را در زمان‌ها و مكان‌هايي كه مناسب نیست؛ عرضه كند.
شجريان با اشاره به لزوم اعتماد مردم به هنرمند افزود: در رفتار همه انسان‌ها و به خصوص هنرمندان دو نكته اساسي وجود دارد اول نگاه است و دوم صدا. هيچ فردي نمي‌تواند شخصيت و نيت خود را پشت دفتر نگاهش مخفي كند و صدا نيز به نوعي عطر آدم‌ها است. مردم به خوبي متوجه مي‌شوند كه چه كسي با صداي خود دروغ مي‌گويد و اگر فردي فكر كند كه مردم نمي‌فهمند، خود را به نفهمي زده است.
شجريان در پاسخ به سوالي درباره اهداف خود از ساختن سازهاي جديد گفت: در موسيقي ايراني نزديك به 120 نوع ساز وجود دارد اما متاسفانه اركسترهاي ما شكوه و عظمت اركسترهاي غربي را ندارد. پس از بررسي های بسیار متوجه شدم سازهايي كه صداي بم داشته باشند در موسيقي ما كم است و بم‌ترين سازها عود است درحالي كه از صداي عود بم‌تر نيز وجود دارد، پس از بررسي سازهاي دنيا، سازهاي جديد را طراحي كردم و هرچند بعضا مخالفت‌هايي نيز با اين سازها مي‌شد اما تاكنون 9 ساز را طراحي كردم و درحالي طراحي چند ساز ديگر نيز هستم و طراحي ساز اتفاقي است كه در همه جاي دنيا مي‌افتد.
شجريان درباره اهميت ريتم در خوانندگي و بازيگري گفت: ريتم در همه شئون زندگي ما وجود دارد از غذا خوردن تا صحبت كردن و اساس زندگي و حركت كائنات نيز براساس ريتم است. براي يك بازيگر و خواننده هم ريتم حرف اول را مي‌زند حتي سكوت نيز بايد در خدمت ريتم باشد.
شجريان در پاسخ به سوالي درباره رابطه شعر و ادبيات يا موسيقي و آواز گفت: شعر و موسيقي مكمل يكديگرند و اما موسيقي فراتر از شعر و حتي فراتر از هر هنري است و اگر از سينما موسيقي را بگيريم؛ فيلم تاثير خود را از دست مي‌دهد.
وي ادامه داد: در هر شعري يك موسيقي وجود دارد. خواننده بايد موسيقي شعر را كشف كند و اگر موسيقي شعر عوض شود معني شعر نيز عوض مي‌شود. آهنگسازان موسيقي متن فيلم نيز در اصل ريتم و موسيقي فيلم را كشف مي‌كنند.
شجريان در رابطه با وضعيت امروز موسيقي و رابطه جوانان با موسيقي سنتي و اصيل گفت: ما نمي‌توانيم براي افراد نسخه بدهيم كه به چه نوع موسيقي گوش كنند و خود من نيز تعصب ندارم كه حتما همه بايد موسيقي ايراني گوش بدهند، بلكه معتقدم بايد موسيقي خوب را به اندازه‌اي توليد كنيم كه مردم جذب شوند.
وي با اشاره به لزوم آموزش موسيقي در دوران كودكي گفت: آموزش موسيقي بايد از دوره جنيني آغاز شود زيرا هر آهنگي كه مادر گوش مي‌دهد جنين او نيز مي‌شنود و در نوع سليقه كودك در آينده تاثير دارد.
وي با اشاره به وضعيت موسيقي پاپ گفت: امروز موسيقي پاپ ايراني موسيقي نژادي ايراني را در خود ندارد، اين موسيقي سنتي بسيار سنگين است و اينكه تصور كنيم بايد كودكان نيز موسيقي سنتي گوش كنند درست نيست بلكه مهم اين است كه موسيقي درست گوش كنند.
شجريان در پاسخ به سوالي درباره غمگين بودن فضاي موسيقي اصيل ايراني گفت: موسيقي هر ملتي نشان‌دهنده اتفاقات و فضاي است كه در طول تاريخ بر آن ملت رفته است و البته بايد بدانيم كه بين موسيقي اصيل و سنتي تفاوت وجود دارد. موسيقي اصيل؛ سنتي نيست اما موسيقي سنتي مي‌تواند اصيل هم باشد، در طول تاريخ سنت‌ها در حال نو شدن و تازه شدن است.
وي ادامه داد: اگر عده‌اي فكر مي‌كنند كه اين موسيقي غمگين است بايد ببينيم كه در طول تاريخ بر مردم ما چه رفته است.
شجریان ادامه داد: ظرفيت و پتانسيل موسيقي ايراني بسيار بالا است و اگر موسيقي جهان 2 گام دارد موسيقي ايراني صفر گام دارد و اما زماني كه شما معتقد هستيد موسيقي حرام است در نتيجه موسيقيدان و هنرمند تربيت نمي‌شود و هنر موسيقي نيز بروز و ظهور پيدا نمي‌كند.
او درباره اجراي هماهنگ و همزمان چند خواننده گفت: از گذشته مواردي بوده است كه يك يا چند خواننده موسيقي (انساني را روايت مي‌كردند مانند داستان پير جنگي كه 50 سال پيش اجرا مي‌شد) اما همخواني من با همايون في‌البداهه و هماهنگ شده است.
وي درباره بداهه‌پردازي گفت: ارزش كار خواننده در ايران به بداهه خواني است و لطف آواز ايراني در بداهه‌خواني است و بايد دو شب كنسرت يك خواننده شبيه هم نباشد.
شجريان با ذكر خاطره‌اي از علي حاتمي درباره حضور آواز خود در فيلم دلشدگان گفت: در زماني كه ابتدا ازسوي علي حاتمي براي همكاري در اين فيلم دعوت شدم تمايلي نداشتم زيرا خاطره خوبي از حضور خوانندگان در فيلم‌ها نداشتم و درنهايت به شرطي اين كار را قبول كردم كه اعلام كنند شجريان به صورت افتخاري در فيلم حضور يافته است و حتي زماني كه قصد داشتم تا لوح فشرده آن را از طريق موسسه دل‌آواز عرضه كنم حق پخش آن را خريدم.
وي درباره نحوه تهيه آوازهاي اين فيلم گفت: به جز تصنيف‌ها ساير آوازهاي فيلم را در كوه ضبط كردم و بعد با همكاري حسين عليزاده در استوديو؛ آن را اصلاح و تقويت كردم البته نقش فريدون مشيري به عنوان سراينده اشعار و زحماتي كه كشيده است بسيار مهم و قابل تقدير است.
شجريان گفت: متاسفانه فيلم دلشدگان به اندازه‌اي سانسور شد كه ارتباط شخصيت‌هاي فيلم از بين رفته است.
شجريان درباره حضور موسيقي در آيين‌هاي مذهبي مانند اذان مرحوم موذن‌زاده گفت: اذان موذن‌زاده دو خصوصيت اصلي دارد يكي آنكه اين اذان در دستگاه بيات ترك اجرا شده است كه با گوش ما بسيار آشنا است و دوم آنكه موذن‌زاده آن را با يك خلوص نیت خوانده است. من بيش از 60 سال است كه اين اذان را گوش مي‌دهم و تاثير خوبي بر روي من گذاشته است.
در اين مراسم كه هنرمنداني همچون مهتاب نصيرپور، افشين هاشمي، ترانه عليدوستي، مهتاب كرامتي، لاله اسكندري، سميرا رياضي و بسياري از هنرمندان سينما حضور داشتند؛ داود رشيدي درحالیکه سوالات را ممیزی و سپس طرح می کرد؛ با تشكر از حضور شجريان لوح تقديري را ازسوي انجمن و به وسيله محمد سرير به وي اهدا كرد.
.
(محمدرضا شجریان: وقتی می گوئید موسیقی حرام است، موسیقیدان و هنرمند هم ترییت نمی شوند ...)
.
.
پس از مدت ها دوری شجریان از کرسی های رسمی و غیررسمی هنری در کشور، سرانجام این استاد آواز در خانه سینما حاضر شد و درحالیکه سعی می شد از طرح هرگونه پرسش سیاسی در این نشست خودداری شود؛ به سوالات خبرنگاران پاسخ گفت.
شانزدهمين تست سالانه انجمن بازيگران سينماي ايران ( 15 دی ماه) با حضور محمدرضا شجريان در خانه سينما برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ايلنا؛ محمدرضا شجريان با اشاره به وضعيت فعلي جامعه گفت: اين روزها؛ روزهاي مهم و خوبي است كه در زندگي و تاريخ ما باقي خواهد ماند.
شجريان درباره اساتيدي كه در طول سال‌ها از آنها مطلب فرا گرفته؛ گفت: اساتيد من يكي دو نفر نبودند و من سعي كردم از هر كسي مطلبي بياموزم اما استاد احمد عبادي، مهرتاش، فرامرز پاپور، دوامي، برومند و جليل شهناز ... بسيار نكته‌ها در موسيقي را به من آموختند.
شجريان با اشاره به نقش جامعه باربد در ارتقاء موسيقي و هنر كشور گفت: جامعه باربد همانطور كه نقش بزرگي در سينما موسيقي ايفا كرد؛ حضور بسزايي هم در حوزه سينما داشت.
وي درباره تفاوت‌ها و شباهت‌هاي بازيگري و خوانندگي گفت: نوع خوانندگي من بازيگري به دنبال ندارد اما ما در بيان شعر بازيگري مي‌كنيم. من هميشه به شاگردانم مي‌گويم كه شعر را روايت نكنند بلكه بايد بازيگري كنند. خواننده بايد شعر را به‌گونه‌اي بخواند كه روي مخاطب تاثير بگذارد. در بازيگري نيز صدا بسيار مهم است و يك بازيگر تئاتر هنر خود را با بيان و صدا آغاز مي‌كند.
وي با ذكر خاطره‌اي از غلامحسين بنان گفت: بنان به شاگردانش مي‌گفت بايد همانطور كه حرف مي‌زنيد شعر را بخوانيد و نبايد شعر را خارج از عرف حرف زدن خواند.
شجريان در پاسخ به سوالی درباره نقش هنر در جامعه امروز گفت: هنر وسيله‌اي براي شناخت هنرمند است اما بايد ديد كه در پشت هنري كه عرضه مي‌شود چه كسي حضور دارد. هنرمند بايد دقت كند همانطور كه شناخته شده است؛ رفتار كند و رفتارش به صورتي نباشد كه مردم را از هنر او دلزده كند.
وي ادامه داد: هنرمند حق ندارد هنر خود را در زمان‌ها و مكان‌هايي كه مناسب نیست؛ عرضه كند.
شجريان با اشاره به لزوم اعتماد مردم به هنرمند افزود: در رفتار همه انسان‌ها و به خصوص هنرمندان دو نكته اساسي وجود دارد اول نگاه است و دوم صدا. هيچ فردي نمي‌تواند شخصيت و نيت خود را پشت دفتر نگاهش مخفي كند و صدا نيز به نوعي عطر آدم‌ها است. مردم به خوبي متوجه مي‌شوند كه چه كسي با صداي خود دروغ مي‌گويد و اگر فردي فكر كند كه مردم نمي‌فهمند، خود را به نفهمي زده است.
شجريان در پاسخ به سوالي درباره اهداف خود از ساختن سازهاي جديد گفت: در موسيقي ايراني نزديك به 120 نوع ساز وجود دارد اما متاسفانه اركسترهاي ما شكوه و عظمت اركسترهاي غربي را ندارد. پس از بررسي های بسیار متوجه شدم سازهايي كه صداي بم داشته باشند در موسيقي ما كم است و بم‌ترين سازها عود است درحالي كه از صداي عود بم‌تر نيز وجود دارد، پس از بررسي سازهاي دنيا، سازهاي جديد را طراحي كردم و هرچند بعضا مخالفت‌هايي نيز با اين سازها مي‌شد اما تاكنون 9 ساز را طراحي كردم و درحالي طراحي چند ساز ديگر نيز هستم و طراحي ساز اتفاقي است كه در همه جاي دنيا مي‌افتد.
شجريان درباره اهميت ريتم در خوانندگي و بازيگري گفت: ريتم در همه شئون زندگي ما وجود دارد از غذا خوردن تا صحبت كردن و اساس زندگي و حركت كائنات نيز براساس ريتم است. براي يك بازيگر و خواننده هم ريتم حرف اول را مي‌زند حتي سكوت نيز بايد در خدمت ريتم باشد.
شجريان در پاسخ به سوالي درباره رابطه شعر و ادبيات يا موسيقي و آواز گفت: شعر و موسيقي مكمل يكديگرند و اما موسيقي فراتر از شعر و حتي فراتر از هر هنري است و اگر از سينما موسيقي را بگيريم؛ فيلم تاثير خود را از دست مي‌دهد.
وي ادامه داد: در هر شعري يك موسيقي وجود دارد. خواننده بايد موسيقي شعر را كشف كند و اگر موسيقي شعر عوض شود معني شعر نيز عوض مي‌شود. آهنگسازان موسيقي متن فيلم نيز در اصل ريتم و موسيقي فيلم را كشف مي‌كنند.
شجريان در رابطه با وضعيت امروز موسيقي و رابطه جوانان با موسيقي سنتي و اصيل گفت: ما نمي‌توانيم براي افراد نسخه بدهيم كه به چه نوع موسيقي گوش كنند و خود من نيز تعصب ندارم كه حتما همه بايد موسيقي ايراني گوش بدهند، بلكه معتقدم بايد موسيقي خوب را به اندازه‌اي توليد كنيم كه مردم جذب شوند.
وي با اشاره به لزوم آموزش موسيقي در دوران كودكي گفت: آموزش موسيقي بايد از دوره جنيني آغاز شود زيرا هر آهنگي كه مادر گوش مي‌دهد جنين او نيز مي‌شنود و در نوع سليقه كودك در آينده تاثير دارد.
وي با اشاره به وضعيت موسيقي پاپ گفت: امروز موسيقي پاپ ايراني موسيقي نژادي ايراني را در خود ندارد، اين موسيقي سنتي بسيار سنگين است و اينكه تصور كنيم بايد كودكان نيز موسيقي سنتي گوش كنند درست نيست بلكه مهم اين است كه موسيقي درست گوش كنند.
شجريان در پاسخ به سوالي درباره غمگين بودن فضاي موسيقي اصيل ايراني گفت: موسيقي هر ملتي نشان‌دهنده اتفاقات و فضاي است كه در طول تاريخ بر آن ملت رفته است و البته بايد بدانيم كه بين موسيقي اصيل و سنتي تفاوت وجود دارد. موسيقي اصيل؛ سنتي نيست اما موسيقي سنتي مي‌تواند اصيل هم باشد، در طول تاريخ سنت‌ها در حال نو شدن و تازه شدن است.
وي ادامه داد: اگر عده‌اي فكر مي‌كنند كه اين موسيقي غمگين است بايد ببينيم كه در طول تاريخ بر مردم ما چه رفته است.
شجریان ادامه داد: ظرفيت و پتانسيل موسيقي ايراني بسيار بالا است و اگر موسيقي جهان 2 گام دارد موسيقي ايراني صفر گام دارد و اما زماني كه شما معتقد هستيد موسيقي حرام است در نتيجه موسيقيدان و هنرمند تربيت نمي‌شود و هنر موسيقي نيز بروز و ظهور پيدا نمي‌كند.
او درباره اجراي هماهنگ و همزمان چند خواننده گفت: از گذشته مواردي بوده است كه يك يا چند خواننده موسيقي (انساني را روايت مي‌كردند مانند داستان پير جنگي كه 50 سال پيش اجرا مي‌شد) اما همخواني من با همايون في‌البداهه و هماهنگ شده است.
وي درباره بداهه‌پردازي گفت: ارزش كار خواننده در ايران به بداهه خواني است و لطف آواز ايراني در بداهه‌خواني است و بايد دو شب كنسرت يك خواننده شبيه هم نباشد.
شجريان با ذكر خاطره‌اي از علي حاتمي درباره حضور آواز خود در فيلم دلشدگان گفت: در زماني كه ابتدا ازسوي علي حاتمي براي همكاري در اين فيلم دعوت شدم تمايلي نداشتم زيرا خاطره خوبي از حضور خوانندگان در فيلم‌ها نداشتم و درنهايت به شرطي اين كار را قبول كردم كه اعلام كنند شجريان به صورت افتخاري در فيلم حضور يافته است و حتي زماني كه قصد داشتم تا لوح فشرده آن را از طريق موسسه دل‌آواز عرضه كنم حق پخش آن را خريدم.
وي درباره نحوه تهيه آوازهاي اين فيلم گفت: به جز تصنيف‌ها ساير آوازهاي فيلم را در كوه ضبط كردم و بعد با همكاري حسين عليزاده در استوديو؛ آن را اصلاح و تقويت كردم البته نقش فريدون مشيري به عنوان سراينده اشعار و زحماتي كه كشيده است بسيار مهم و قابل تقدير است.
شجريان گفت: متاسفانه فيلم دلشدگان به اندازه‌اي سانسور شد كه ارتباط شخصيت‌هاي فيلم از بين رفته است.
شجريان درباره حضور موسيقي در آيين‌هاي مذهبي مانند اذان مرحوم موذن‌زاده گفت: اذان موذن‌زاده دو خصوصيت اصلي دارد يكي آنكه اين اذان در دستگاه بيات ترك اجرا شده است كه با گوش ما بسيار آشنا است و دوم آنكه موذن‌زاده آن را با يك خلوص نیت خوانده است. من بيش از 60 سال است كه اين اذان را گوش مي‌دهم و تاثير خوبي بر روي من گذاشته است.
در اين مراسم كه هنرمنداني همچون مهتاب نصيرپور، افشين هاشمي، ترانه عليدوستي، مهتاب كرامتي، لاله اسكندري، سميرا رياضي و بسياري از هنرمندان سينما حضور داشتند؛ داود رشيدي درحالیکه سوالات را ممیزی و سپس طرح می کرد؛ با تشكر از حضور شجريان لوح تقديري را ازسوي انجمن و به وسيله محمد سرير به وي اهدا كرد.
مطالب ديگر:
• 16/4/1401: هجدهمین دوره جشنواره بین المللی فیلم نهال برگزار شد• 27/12/1400: فراخوان ساخت مستند سینمایی عیدولوژی
• 20/11/1400: گورکن نامزد بهترین پوستر از چهلمین جشنواره فیلم فجر
• 8/11/1400: معصومیت شر (نقد فیلم گورکن)
• 8/11/1400: «سینه‌ما رکس» از جنس مستندهای تعاملی و مشارکتی‌ست
+ آرشيو وبلاگ
