تاريخ: 2/10/1403 - ساعت: 09:42

وبلاگ

• گفت‌وگو با مجید گرجیان مدیر فیلم‌برداری فیلم «کوپال»

23/1/1396


چالش اصلی به تصویر کشیدن ذهن کارگردان بود/ نسل ما برای ساخت فیلم بلند عجله نکرد

"مجید گرجیان" مدیر فیلم‌برداری فیلم‌هایی چون «نیم‌رخ‌ها»، «پریدن از ارتفاع کم»، «داره صبح می‌شه»، «شکاف» و «گس» در تازه ترین تجربه خود فیلم‌برداری فیلم سینمایی کوپال نخستین ساخته بلند کاظم ملایی را که در بخش سودای سیمرغ سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر حضور دارد را بر عهده داشته‌ است. 

«کوپال» در کنار «خانه / اِوْ» ساخته اصغر یوسفی‌نژاد دو فیلمی هستند که از بین پیشنهادهای شورای سیاست‌گذاری در بخش سودای سیمرغ جشنواره فیلم فجر پذیرفته شدند. گرجیان که سابقه همکاری در فیلم‌های کوتاه و فیلم‌هایی با فضای تجربه‌گرایی را دارد، در اولین ساخته کاظم ملایی با او همکاری کرده‌است. در گفت‌وگویی با او مهم‌ترین ویژگی‌های این فیلم و کار فیلم‌برداری آن مورد پرسش قرار گرفته‌ است. اولین نمایش «کوپال» در سینماهای نمایش‌دهنده فیلم‌های هنروتجربه امروز (دوشنبه ۱۱ بهمن) ساعت ۲۰ در خانه هنرمندان است.

بعد از خواندن فیلم‌نامه مهم‌ترین دلیل‌تان برای پذیرفتن همکاری با این پروژه چه بود؟
کاظم ملایی را از همان دوران دانشجویی می‌شناسم و فیلم‌های کوتاهش را در همان زمان دیدم. نگاهش به فیلم کوتاه، نوع داستان‌گویی و تجربه گرایی‌اش برایم جذاب بود به همین دلیل بعد از این‌که فیلم‌نامه «کوپال» را خواندم تصمیم گرفتم به عنوان فیلم‌بردار در تجربه اول سینمایی‌اش با او همکاری کنم.

چقدر از کیفیتی که در فیلم‌نامه متصور بودید در فیلم‌ وجود دارد؟ آیا اساسا انتظار داشتید مسائل فنی فیلم به کیفیتی که الان در فیلم وجود دارد برسد؟
در هیچ فیلم اولی که در ایران ساخته می شود همه آنچه که باید در اختیار فیلم‎ساز و گروهش قرار نمی‌گیرد. این برای فیلم‌سازانی که با بودجه کامل کار می‌کنند هم صدق می‌کند، چه برسد به ما ( گروه سازنده کوپال) که با هیچ نوع کمک مالی و با گرفتن وام با بازپرداخت سنگین و بی هیچ حمایت دولتی و خصوصی وکاملا مستقل توانستیم فیلم را به سرانجام برسانیم. پرداختن به این موضوع باعث حرف‌های تکراری می‌شود که همه ما گفته و شنیده‌ایم. در هر صورت «کوپال» ماحصل بضاعت مالی، فکری و دانش فنی و امکاناتی است که در اختیارمان بود.

به نظرتان مهم‌ترین عواملی که در مرحله فیلم‌برداری باعث دست یافتن به کیفیت نهایی شد چه بود؟
مانند هر فیلم دیگری قبل از فیلم‌برداری گروه اصلی جلسه‌های مکرری برگزار کردند و موضوعات مهمی مطرح شد مانند چگونگی و شکل دکوپاژ، رنگ غالب فیلم، طراحی صحنه و لباس، گریم و دیدن لوکیشن‌ها و همه موضوعاتی که در پیش‌تولید یک فیلم به آن‌ها پرداخته می‌شود. این جلسات و گفت‌وگوها برای این برگزار می‌شود که حین فیلم‎برداری گروه اصلی به یک زبان و حرف مشترکی رسیده باشند و همه وقت و انرژی آن‌ها برای پیشبرد هر چه بهتر کار صرف شود، علاوه بر این همدلی و دوستی و مدیریت گروه باعث پیشرفت کار شد، به طوری که همه عوامل احساس می‌کردند که در حال ساخت فیلم خودشان هستند نه این‌که در این فیلم همکاری می‌کنند.

با توجه به ویژگی‌های خاص فیلم با چه چالش‌هایی مواجه بودید و در نهایت چگونه به راهکار لازم برای رفع آن چالش‌ها می‌رسیدید؟
همان‌طور که توضیح دادم به دلیل مدیریت صحیح و پیش تولید جدی، همدلی و همراهی همه عوامل می‌توانم بگویم هیچ مشکل و چالش خاصی نداشتیم. در جایگاه فیلم‎بردار چالش اصلی من به تصویر کشیدن دکوپاژ و فضای فیلم‎نامه و در یک کلام ذهن کاظم بود که برای من تجربه‌ای متفاوت محسوب می‌شد. استفاده از سه نوع دوربین برای روایت قصه، پلان‌هایی به شدت نزدیک، استفاده از لنز ماکرو و پلان‌های اسلوموشن از چالش‌های من به عنوان فیلم‌بردار کوپال بود که امیدوارم توانسته باشم از آن‌ها سربلند بیرون بیایم.

محدودیت‌هایی را که با توجه به بودجه اندک فیلم بر گروه فیلم تحمیل می‌شد چگونه برطرف کردید؟
برای سینمای مستقل همیشه محدودیت وجود دارد و فقط باید به شکلی درست مدیریت شود که به فیلم‌نامه و قصه فیلم خدشه‌ای وارد نشود. در نظر بگیرید پذیرایی، حمل و نقل و اسکان یک تیم چهل نفره در شهرستانی با بضاعت مشخص و بودجه شخصی چقدر می‌تواند تولید یک فیلم را سخت و پیچیده کند. کاظم ملایی به عنوان تهیه‌کننده به همراه تیم تولیدش توانست با مدیریت مناسب نگذارد، تیم سازنده احساس هیچ‎گونه کمبودی بکند. تیم تولیدی که به نظرم باید دستان‌شان را بوسید و به احترام‌شان ایستاد و معتقدم که اگر هرکدام از ما نبودیم حتما کار  پیش می‌رفت ولی چنان‌چه هرکدام از آن دو عزیز نبودند قطعا کاظم برای تولید فیلمش با مشکلات عدیده روبرو می‌شد: سیامک کاشف آذر عزیز و خانم مهتریان نازنین همراه با تیم صبور و مهربانشان.

به نظرتان مهم‌ترین ویژگی این فیلم چیست و فکر می‌کنید چه مواردی تاثیر بیشتری بر مخاطب فیلم بگذارند؟
فیلمنامه دقیق، شکل پرداخت و نوع موضوع فیلم و خلق صحنه‌هایی که در سینمای ما کمتر سراغ داریم و ایجاد فضای متفاوت از لحاظ دیداری که باعث می‌شود مخاطب با فیلم همراه شود، قصه را دنبال کند و در نهایت از فیلم لذت ببرد و ذهنش را درگیر کند. به نظرم این‌ها رمز موفقیت یک فیلم خوب سینمایی‌اند.

آیا پیش از این با کارگردانی فیلم اولی همکاری داشته‌اید؟ به نظرتان مهم‌ترین چالش کارگردانان فیلم اولی چیست و در این مورد کاظم ملایی تا چه حد موفق عمل کرده است؟
عمده فیلم‌هایی که کار کردم با فیلم‌سازان نسل جدید ( کارگردانان فیلم اولی) بوده است، هر کدام از آن فیلم‌ها در نوع خود خاص و با شرایط ویژه خود ساخته شده‌اند. به نظرم هر یک از آن کارگردان‌ها نگاه و ویژگی‌های خود را دارند و به نظرم هیچ یک به دیگری برتری و یا کمبودی ندارد. برای من به عنوان فیلم‎برداری که تاکنون بیشتر فیلم‌هایم در گروه هنر و تجربه اکران شده، مهم‌ترین مساله سینماست. یعنی آن نوع سینمایی که باعث بالندگی و ارتقای هنر سینما باشد.

با توجه به حال و هوای متفاوت این دست فیلم‌ها نسبت به دیگر آثار سینمای ایران، این فیلم‌ها چه تاثیری بر جای خواهند گذاشت و چگونه باید از کارگردان‌های جوانی که کارهای متفاوتی ارائه می‌دهند حمایت شود؟
این سوال کاملاً کارشناسانه است و جواب من شاید کمی سلیقه‌ای و تکراری باشد. در همه جای دنیا از هنرمندان جوان ( همه عرصه‌ها) حمایت می‌شود برای این‌که آن‌ها قرار است بار مسئولیت هنر را به دوش بکشند در نتیجه متولیان هنر با علم به این موضوع سیاست‌های خاصی برای پیشبرد هر چه بهتر آن به کار می‌گیرند. امیدوارم که مسئولین هنر ما بتوانند برای حمایت هنرمندان جوان الگویی مناسب بیابند، تاکنون که چنین اتفاقی نیافتاده و اگر هم بوده اندک بوده و به سرعت به بیراهه رفته البته خوشبختانه همیشه هنر و هنرمند کار خود را به نوعی پیش برده است.

تا چه اندازه با فیلم‌های کوتاهی که کاظم ملایی ساخته بود آشنایی داشتید و به نظرتان در نظر گرفته شدن ویژگی‌های آثار کوتاه کارگردانان جوان برای حمایت از ساخته شدن فیلم‌های بلندشان چه نتیجه‌ای در پی خواهد داشت؟
همان‌طور که گفتم کاظم را از دوران دانشجویی‌اش می‌شناسم. او فیلم کوتاه می‌ساخت و من فیلم کوتاه فیلم‌برداری می‌کردم و شناخت نسبی از همدیگر داشتیم. به هر دلیل آن نسل برای ساخت فیلم بلند عجله نکردند و سعی کردند تجربیات‌شان را در فیلم کوتاه و در آن نوعی از سینما که دوست داشتند به سرانجام برسانند و بعد وارد فضای فیلم بلند شوند. این نکته بسیار مهمی است که تو به عنوان سینماگر در لحظه از تجربیات هر چند کوچکت بتوانی استفاده کنی و این امکان‌پذیر نیست مگر این‌که شرایط تجربه کردن را برای خودت در فیلم کوتاه مهیا کرده باشی به همین دلیل ما با توجه به تعداد فیلم‌های کوتاهی که طی این سال‌ها کار کرده بودیم، توانستیم از پس تولید فیلم «کوپال» بربیاییم.

به نظر شما این فیلم چه ویژگی‌هایی در ساخت یا مضمون قصه دارد که برای بخش سودای سیمرغ انتخاب شده‌است؟

هیات انتخاب جشنواره سی و پنجم تشخیص دادند که فیلم «کوپال» در بخش اصلی این جشنواره حضور داشته باشد و این انتخاب برای کاظم ملایی و گروه سازنده خبری بسیار شیرین و لذت بخش است. نظر من شاید دقیق و کارشناسانه نباشد چرا که همه آن فیلم‌های متقاضی حضور در جشنواره را ندیده‌ام ولی به عنوان فیلم‌بردار این فیلم و با توجه به الگوی نسبی داستان گویی در سینمای ایران، «کوپال» در زمره فیلم‌های متفاوت و ویژه قرار می‌گیرد که این ویژگی‌ها برای مخاطب خاص سینما قطعاً بعد از دیده شدنش در جشنواره مورد تایید خواهد بود.

با توجه به شناختی که از آثار بخش مسابقه دارید، تصور می‌کنید که کوپال در چه بخش‌هایی بتواند نامزد و یا صاحب سیمرغ شود؟
هنوز آثار دیگر جشنواره را ندیده‌ام لذا حدس و گمان در این مورد کمی سخت است ولی به عنوان یکی از عوامل فیلم «کوپال» امیدوارم همه سیمرغ‌ها نصیب این فیلم  شود.

آیا این فیلم می‌تواند در جشنواره‌های خارجی نیز حضور موفقی داشته باشد؟
از نظر من بله، چرا که جزء متفاوت‌ترین فیلم‌های مستقل سینمای ایران که حرفی جهان‌شمول و غیرتکراری با شکل و پرداختی متفاوت دارد.

منبع: هنر و تجربه